Eρωτήσεις και απαντήσεις για την πλήθρα και τα πηλόκτιστα (αγγ.:cob, τουρκ.: cerpic)

Τι είναι η πλήθρα; Είναι πλίνθος;
Η πλήθρα είναι ένα σύνθετο δομικό υλικό, ένα μείγμα χώματος, άμμου άχυρου και νερού δουλεμένο με το χέρι ώστε να σχηματίσει μονολιθικούς χωμάτινους τοίχους. Χωρίς καλούπια, χωρίς τσιμέντο, χωρίς μηχανήματα. Πλίνθος σημαίνει στεγνωμένα στον ήλιο χωμάτινα τούβλα.

Η πλήθρα είναι μια από τις πολλές μεθόδους για να χτίσει κανείς πηλόκτιστα κτίρια με ωμό (άψητο) χώμα, το παγκοσμίως κοινότερο δομικό υλικό. Η πλήθρα ξεπερνά τους πλίνθους και τις σχετικές τεχνικές όπως το καλουπωτό χώμα και τους συμπιεσμένους πλίνθους σε απλότητα κατασκευής και στην ελευθερία σχεδιασμού. Δεδομένου ότι δεν χρειάζονται καλούπια ή ευθυγραμμισμένα εκμαγεία, η πλήθρα προσφέρεται για να δημιουργήσει κανείς οργανικές φόρμες, καμπυλωτούς τοίχους, αψίδες και θόλους. Χτίζοντας κάποιος την πλήθρα βιώνει μια εμπειρία ενεργοποίησης των αισθήσεων του προς ένα αισθητικό αποτέλεσμα που μοιάζει πολύ με την γλυπτική με πηλό.


Αντέχουν τα πηλόκτιστα κτίρια; Τι γίνεται στις βροχερές περιοχές;

Στην Αγγλία υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες άνετα πηλόκτιστα κτίρια από πλήθρα, τα οποία χρησιμοποιούνται εδώ και πάνω από πέντε αιώνες. Οι μεσαιωνικοί δεκαόροφοι ουρανοξύστες της Υεμένης αποτελούνται εν μέρει από πλήθρα, όπως και το Taos Pueblo στο Νέο Μεξικό που κατοικείται αδιάκοπα εδώ και 900 χρόνια. Ένα μεγάλο μέρος της Μεγάλης Πυραμίδας στην Αίγυπτο όπως και του Σινικού Τοίχους είναι από χώμα. Έτσι, το πηλόκτιστο κτίριό σας μπορεί εύκολα να επιζήσει πολύ περισσότερο από ένα αντίστοιχο από σκυρόδεμα το οποίο είναι σχεδιασμένο για 50 χρόνια χρήσιμου βίου. Όπως κάθε άλλη κατασκευή, τα πηλόκτιστα χρειάζονται καλές στέγες και επαρκή θεμέλια για να προστατεύονται από τη φθορά που προκαλεί το νερό. Παραδοσιακά οι τοίχοι από πλήθρα προστατεύονται από το οριζόντιο ανεμοβρόχι με επίχρισμα (σοβά) από ασβέστη παρότι στην Αγγλία ασοβάτιστοι τοίχοι έχουν αντέξει για αιώνες.

Τι γίνεται με τους σεισμούς;
Τα κτίρια από πλήθρα έχουν ένα καλό ιστορικό αντοχής σε σεισμικές περιοχές. Αντίθετα με τους πλίνθους, που συγκρατούνται κυρίως λόγω βάρους, οι τοίχοι από πλήθρα οπλίζονται με ένα αόρατο τρισδιάστατο πλέγμα συνυφασμένου άχυρου από χιλιάδες μεμονωμένα στελέχη που δίνουν στην κατασκευή μεγάλη συνολική αντοχή. Μια πηλόκτιστα έπαυλη του 19^ου αιώνα στο Νέλσον της Νέας Ζηλανδίας έχει επιζήσει σε μια από τις περισσότερο ενεργές σεισμικά περιοχές, επιβιώνοντας από δυο ισχυρότατους σεισμούς χωρίς ούτε μια ρωγμή ενώ τα γύρω σπίτια κατέρρευσαν. Η καμπυλότητα και η σταδιακή λέπτυνση των τοίχων από πλήθρα τους κάνει ακόμη πιο ανθεκτικούς.

Μπορεί ένα μεγάλο, κανονικό, τετράγωνο σπίτι να κατασκευαστεί από πλήθρα;

Οπωσδήποτε. Μπορεί να γίνει τόσο μεγάλο όσο χρειάζεστε αλλά μην θυσιάσετε την ποιότητα για χάρη του μεγέθους. Θέλετε ένα έργο τέχνης ή απλώς πολλά τετραγωνικά; Βέβαια μπορείτε να κατασκευάσετε ένα τετραγωνισμένο κτίριο αλλά αυτό θα κοστίσει επιπλέον σε χρόνο, προσπάθεια ή χρήματα. Στην φύση δεν υπάρχουν τετράγωνα γι’ αυτό θα πρέπει να προσέχουμε στην υλοποίηση τους. Είτε όταν τετραγωνίζουμε έναν κορμό δέντρου, είτε όταν πελεκίζουμε μια πέτρα για να την κάνουμε τετράγωνη. Η τάση της γης να είναι καμπυλωτή και εύπλαστη, δίνει στα πηλόκτιστα μια αισθητική ποιότητα που αλλιώς δύσκολα θα πετυχαίναμε.

Πόσο κοστίζει ένα πηλόκτιστο;
Η πλήθρα είναι ένα από τα πιο φθηνά δομικά υλικά που μπορεί να φανταστεί κανείς. Συχνά το χώμα από την εκσκαφή των θεμελίων επαρκεί για την κατασκευή των τοίχων. Με επινοητικότητα και προνοητικότητα τα κόστη των υπολοίπων στοιχείων (όπως πόρτες, παράθυρα, πατώματα) μπορεί να μειωθεί δραστικά. Το συνολικό κόστος ενός πηλόκτιστου θα εξαρτηθεί από το μέγεθος, σχέδιο, την δημιουργικότητα και οργανωτικότητά σας καθώς και από το πόσο θέλετε να συμμετέχετε στην κατασκευή του. Οι περισσότεροι από εμάς δουλεύουμε για να πληρώσουμε κάποιον άλλον να μας κτίσει το σπίτι μας αλλά κυρίως πληρώνουμε πιστωτικά ιδρύματα για να μας δανείσουν τα χρήματά τους και μετά κτίζουμε  με τους περιορισμούς που μας θέτουν. Χτίζοντας οι ίδιοι, μπορούμε να παρασκευάσουμε τα δικά μας υλικά και προχωρώντας αργά και προσεκτικά την δομική διαδικασία, ένα σπίτι μπορεί να κοστίσει το ένα δέκατο απ΄ότι αν το αγοράζαμε.

Πόσο γρήγορα μπορώ να φτιάξω ένα πηλόκτιστο σπίτι;

Η κατασκευή ενός καλού σπιτιού παίρνει καιρό όποια και αν είναι τα υλικά, αλλά σε ξηρές καιρικές συνθήκες μπορεί κανείς να κατασκευάσει ένα διώροφο τοίχο σε ένα μήνα. Ένας αποφασισμένος ιδιοκτήτης που κτίζει μόνος του μπορεί  να μετακομίσει σε ένα σεμνού μεγέθους πηλόκτιστο σε λιγότερο από ένα χρόνο. Ένα ς τοίχος από πλήθρα από την στιγμή που θα κτιστεί είναι έτοιμος και χρειάζεται μόνο επίχρισμα. Σωλήνες και καλώδια τοποθετούνται εξαρχής στην θέση τους και έτσι δεν χρειάζονται γυψοσανίδες, μερεμέτια ή μπογιατίσματα. Παρ’όλα αυτά το να μετατρέψει κανεις την διαδικασία σε αγώνα δρόμου στερήται του νοήματος αλλά και της απόλαυσης που συνοδεύει την φυσική δόμηση. Σε αντίθεση με τις συμβατικές μεθόδους δόμησης, τους φρενήρεις ρυθμούς, τα ηλεκτρικά εργαλεία, την τάση για λάθη και ατυχήματα, η κατασκευή με πλήθρα είναι μια ήρεμη, στοχαστική και ρυθμική άσκηση. Το χτίσιμο με πλήθρα γίνεται πιο γρήγορο, εύκολο και διασκεδαστικό όταν γίνεται με παρέα, έτσι προσφέρεται για έργα που μπορεί να συμμετέχει η τοπική κοινωνία, γιορτές χτισίματος και εργαστήρια.

Πως μπορώ να μάθω περισσότερα για τα πηλόκτιστα;
Ο μόνος αποδεδειγμένος τρόπος για να μάθει κάποιος για τα πηλόκτιστα κτίρια είναι να δοκιμάσει να κτίσει. Η δόμηση με πλήθρα είναι καταπληκτικά απλή. Σε ένα εργαστήριο επτά ημερών μπορείτε να μάθετε πώς να επιλέγετε τα υλικά, πώς να φτιάχνετε ένα μείγμα και να φτιάξετε ένα τοίχο. Με λίγες μέρες πρακτικής εξάσκησης, μαθητευόμενοι σε εργαστήρια, χωρίς προηγούμενη εμπειρία, αποκτούν την απαραίτητη αυτοπεποίθηση και τον ενθουσιασμό ώστε ξεκινούν τα δικά τους πηλόκτιστα.

Έχετε περισσότερες ερωτήσεις; Αν ναί, χρησιμοποιήστε τη φόρμα σχολίων για να υποβάλλετε την ερώτησή σας, θα χαρούμε να απαντήσουμε!